Emelten zijn de grauwgrijze larven van langpootmuggen. Ze hebben een kop die is ingetrokken in een plooi van het eerste larve-segment. Van deze kop zijn slechts de monddelen zichtbaar. In tegenstelling tot engerlingen, waarmee ze vaak worden verward, hebben de emelten geen poten. Emelten hebben vijf verschillende larvestadia. Van de belangrijkste soorten uit het geslacht Tipula kunnen de larven onderling op morfologische kenmerken niet uit elkaar worden gehouden.

Levenswijze
De verschillende soorten emelten hebben een gevarieerde levenswijze. Er zijn soorten die voorkomen op dood organisch materiaal in de bodem. Andere soorten leven als larve achter de schors van bomen of in mos. De voor het grasland belangrijke emelten leven o.a. van gras. Ook onkruiden in het gras worden gevreten. Er zijn zelfs aanwijzingen dat emelten een voorkeur hebben voor tweezaadlobbigen, onkruiden dus. In dat geval zouden ze zelfs nuttig kunnen zijn door het onkruidvrijhouden van grasland.
Ze verblijven voor het grootste deel van de dag in een ondiepe vertikale gang. ’s-Nachts komen ze naar boven en vreten dan aan de bovengrondse delen van de planten. Een vaak gehoorde en zeer hardnekkige fout is dat emelten aan de wortels van het gras vreten. Emelten hebben voor hun voeding echter de groene delen van het gras nodig. Rondom een gang van een emelt in een gazon of weide ontstaat dan ook een klein kaal plekje. Ook kan bij nauwkeurige beschouwing worden waargenomen dat emelten het gras afknippen en het vervolgens mee achter zich aantrekken in hun holletje. ‘s-Morgens vroeg ziet men dan een stukje grasblad uit het holletje steken dat enige tijd later is verdwenen omdat het van onderen af is opgevreten.

Emelten zijn de larven van langpootmuggen. In het gras komen een vijftal verschillende soorten voor waarvan Tipula paludosa de meest belangrijke is.
Tipula paludosa heeft één generatie per jaar. De muggen van deze soort vliegen vanaf begin september tot begin oktober. De emelten doen vooral in het winterhalfjaar schade.
Tipula oleracea komt wat minder vaak voor maar in sommige jaren kunnen ze talrijk zijn. Deze soort heeft twee generaties per jaar. De eerste generatie muggen vliegt in mei, de tweede vanaf half augustus tot half september. Vooral de emelten van de eerste generatie kunnen af en toe weleens wat schade doen in de zomer (golfgreens!). Voor de larven van de tweede generatie geldt hetzelfde als voor die van Tipula paludosa.
Tipula subcunctans is een derde soort in gras die slechts zelden voorkomt.
Nephrotoma maculata (en nog een andere Nephrotoma soort) komt af en toe veelvuldig in gras voor. De mug is te herkennen aan de geel-zwarte tekening. Deze soort heeft één generatie per jaar en de mug vliegt in mei.
Als de vlucht van de langpootmuggen begint ziet men de lege pophuidjes boven het kortgeschoren gazon of de green uitsteken. Een juist uitkomende langpootmug is afgebeeld. De auteur van de foto is Arnoud de Jager. Deze zeldzame opname is gemaakt op de Golfsociëteit De Lage Vuursche.

Schade
Bij een hoge dichtheid van emelten kunnen deze kleine kale plekjes zich aaneenschakelen tot grotere plekken. In een weide situatie doen emelten geen opbrengstschade tenzij de dichtheid groter is dan 800 per m². In gazons kunnen aantallen van 200 à 300 per m² schade veroorzaken. Sommige planten die aan het gazon grenzen kunnen hierbij ook aangetast worden.

Over het algemeen zal de schade in de weidegebieden meevallen. Rondom de kale plekken vertoont het gras een compensatiegroei waardoor de opbrengst in droge stof  gelijk blijft met een niet aangetast grasland. Bij extreem hoge dichtheden (800-1200 per²) kan er wel schade ontstaan, mede veroorzaakt door het lospikken van de zode door kraaien of meeuwen die op zoek gaan naar de emelten.

Bestrijding
Een chemische bestrijding is volgens de richtlijnen van de Nederlandse wetgeving niet mogelijk. Biologische bestrijding met behulp van insecten-parasitaire nematoden (aaltjes) is sinds kort een goede mogelijkheid. Dit product zal over het algemeen te duur zijn voor de behandeling van weidegebieden. Voor particuliere tuinen, openbaar groen en sportvelden is dit wel een mogelijkheid. De gebruikte aaltjes behoren tot een andere soort dan die worden gebruikt bij de bestrijding van engerlingen. Aaltjes tegen emelten zijn verkrijgbaar bij de firma Hellingman in Wapserveen (zie www.biocontrole.nl). In geval van twijfel kunt u contact opnemen met Insect Consultancy (h.j.vlug@hetnet.nl) voor een juiste determinatie en diagnose.

Copyright © Insect Consultancy 2011